Trong giao tiếp tiếng Việt, một trong những lỗi chính tả phổ biến và khó nhận ra nhất chính là sự nhầm lẫn giữa giẫm chân hay dẫm chân và Nếu như trong văn bản chính thống, từ đúng phải là giẫm, thì trên mạng xã hội, biến thể “dẫm” lại xuất hiện tràn lan. Điều này đặt ra câu hỏi: vì sao một lỗi chính tả đơn giản lại dễ dàng trở thành thói quen khó sửa của nhiều người? 1. Nguồn gốc của sự nhầm lẫn Trong tiếng Việt, âm đầu “gi-” và “d-” ở nhiều phương ngữ (đặc biệt miền Bắc) thường được phát âm gần giống nhau, đều là âm /z/. Chính vì thế, khi nói, người ta không phân biệt rõ “giẫm” và “dẫm”. Lâu dần, khi chuyển từ khẩu ngữ sang chữ viết trên mạng xã hội, biến thể “dẫm chân” trở nên quen mắt, quen tay. Ngoài ra, mạng xã hội vốn là nơi giao tiếp nhanh, ít khi người dùng tra cứu từ điển hay kiểm tra chính tả kỹ càng. Chỉ cần một người viết sai, nhiều người khác dễ dàng bắt chước theo, khiến lỗi sai lặp đi lặp lại. 2. “Dẫm chân” trở thành thói quen ngôn ngữ số Trên Facebook, TikTok, Zalo… cụm từ “dẫm chân tại chỗ” xuất hiện với tần suất cao. Nhiều bài đăng truyền cảm hứng, chia sẻ kỹ năng sống hay thậm chí cả poster tuyển dụng cũng vô tình viết sai chính tả. Người viết thì nghĩ “mọi người đều dùng thế, chắc là đúng”. Người đọc thì nhìn quen mắt, không còn cảm giác sai. Dần dần, “dẫm chân” trên môi trường số trở thành một dạng ngôn ngữ tập thể, khó sửa chữa. Đây chính là biểu hiện của một hiện tượng ngôn ngữ học xã hội: sai sót chính tả biến thành thói quen cộng đồng. 3. Tác động của lỗi chính tả trên mạng Mất chuẩn mực: Khi “dẫm chân” được dùng quá nhiều, người học tiếng Việt, đặc biệt là học sinh, dễ hiểu nhầm đây là cách viết đúng. Giảm uy tín văn bản: Một bài viết chia sẻ kiến thức, kỹ năng, nếu chứa lỗi chính tả đơn giản như “dẫm chân” thay vì “giẫm chân”, sẽ mất điểm về sự chuyên nghiệp. Ảnh hưởng lâu dài: Thói quen đọc – viết sai khiến việc sửa chữa về sau khó khăn hơn, nhất là khi người dùng đã mặc định đây là “chuẩn”. 4. Cách khắc phục Để hạn chế tình trạng “dẫm chân” tràn lan trên mạng xã hội, có thể áp dụng một số giải pháp: Nâng cao ý thức: Người viết cần ý thức rằng chính tả chuẩn không chỉ dành cho văn bản hành chính, mà còn cần thiết ngay cả trong giao tiếp số. Tra cứu từ điển: Thói quen tra cứu nhanh trên các từ điển uy tín (VD: Từ điển tiếng Việt, Vdict, Soha…) giúp xác nhận từ đúng. Công cụ kiểm tra chính tả: Sử dụng chức năng gợi ý chính tả trên điện thoại, trình duyệt, hoặc ứng dụng soạn thảo văn bản. Lan tỏa cách viết đúng: Khi chia sẻ nội dung học thuật, báo chí, kỹ năng… nên dùng “giẫm” chuẩn để dần “sửa sai” cho cộng đồng. 5. Kết luận Hiện tượng “dẫm chân” trên mạng xã hội cho thấy sự giao thoa giữa ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết. Trong khẩu ngữ, sự nhầm lẫn có thể chấp nhận được, nhưng khi đã đưa lên chữ viết, đặc biệt là không gian công cộng như mạng xã hội, việc giữ chuẩn mực là rất cần thiết. Nếu không, chính những lỗi nhỏ nhặt sẽ làm ngôn ngữ viết mất đi sự trong sáng và thống nhất. Vì vậy, câu trả lời cho thắc mắc “dẫm chân hay giẫm chân” vẫn chỉ có một: hãy dùng giẫm chân, để không bị “giẫm chân tại chỗ” ngay cả trong cách dùng tiếng Việt của chính mình.
